Εικόνες και Ήχοι Συνύπαρξης
από τα Οπτικοακουστικά Εργαστήρια του Curing the Limbo
Τα οπτικοακουστικά εργαστήρια έκφρασης και δημιουργικότητας του Curing the Limbo, που συμπεριλάμβαναν μαθήματα φωτογραφίας, βίντεο και μουσικής, ήταν μέρος του ευρύτερου εκπαιδευτικού προγράμματος που πραγματοποιήθηκε στο Σεράφειο, με στόχο την υποστήριξη των συμμετεχόντων στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και στη γνωριμία τους με την πόλη. Αποτέλεσαν όμως ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στο πρόγραμμα, γιατί έδωσαν χρώμα στην καθημερινότητα τόσο των εργαζομένων, όσο και των συμμετεχόντων, γεμίζοντας το χώρο με μουσική, φωτογραφίες και βίντεο. Προσωπικά, δεν θα ξεχάσω ένα απόγευμα τον Δεκέμβριο του 2019 όπου, λίγο πριν τα Χριστούγεννα, η τάξη μουσικής πλημμύρισε τους διαδρόμους του Σεραφείου τραγουδώντας τα κάλαντα, με τη συμμετοχή όλων μας. Οι συμμετέχοντες μοιράστηκαν μαζί μας ένα κομμάτι της ζωής τους και μας έκαναν να συγκινηθούμε και να γελάσουμε. Ταυτόχρονα, τα εργαστήρια είχαν μια μοναδική επαφή με την πόλη, καθώς επισκέφθηκαν πολιτιστικούς χώρους, μουσεία, στούντιο ηχογράφησης και ραδιοφωνικούς σταθμούς, δημιουργώντας πολύτιμες εμπειρίες και αναμνήσεις για όλους τους συμμετέχοντες. Πάνω από όλα όμως, αποτέλεσαν μια σημαντική διέξοδο ώστε οι συμμετέχοντες να εκφραστούν και να απελευθερώσουν συναισθήματα, τα οποία αφουγκραστήκαμε ζωντανά, σε κινητές εκθέσεις στην πόλη, σε ψηφιακές εκθέσεις πολιτιστικών φορέων και πλέον σε αυτό το εικονικό Μουσείο που συμπυκνώνει τη φωνή και το βλέμμα των προσφύγων στην Αθήνα την περίοδο 2018-2021.
Αντιγόνη Κοτανίδη
Υπεύθυνη Έργου Curing the Limbo
Κοιτάζω τις φωτογραφίες μου και είναι σαν επέκταση της καρδιάς μου
Τα Εργαστήρια Οπτικοακουστικής Έκφρασης και Δημιουργικότητας που αποτελούν μια από τις δράσεις του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, στo πλαίσιo του ευρωπαϊκού πιλοτικού προγράμματος του Δήμου Αθηναίων Curing the Limbo, εισήγαγε τους πρόσφυγες στην κατάκτηση δεξιοτήτων χειρισμού της φωτογραφίας, της κάμερας και των μουσικών οργάνων, την ενίσχυση της έκφρασης και της δημιουργίας κοινωνικών δικτύων. Σύμφωνα με τους ευρύτερους στόχους του προγράμματος, τα Εργαστήρια συνέβαλαν στην κινητοποίηση, συμμετοχή, και ενδυνάμωση των ανθρώπων στην κατεύθυνση της ένταξης στον καινούργιο τόπο. Πάνω απ’ όλα τα Εργαστήρια έδωσαν την ευκαιρία να διερευνήσουν τις δυνατότητές τους, να εμπλακούν σε διαδικασίες διαπραγμάτευσης της ταυτότητας και του ανήκειν.
Στα έργα που παρατίθενται σε αυτό το εικονικό μουσείο καταγράφεται ένα εσωτερικό ταξίδι ανάμεσα στο εκεί και στο εδώ. Αναδεικνύεται η σταδιακή κατασκευή μιας υβριδικής ταυτότητας όπου στοιχεία του παρελθόντος αρθρώνονται με στοιχεία του παρόντος, προβάλλονται συγγένειες του πολιτισμικού περιβάλλοντος της Αθήνας με τους γενέθλιους τόπους που ανακουφίζουν, αλλά και διαφορές που προκαλούν και διεγείρουν την επιθυμία ανακάλυψης της Αθήνας. Θέλουν να αποτυπώσουν όπως λένε μέσα από τα δικά τους λόγια «τα πάντα, το πέρασμα του χρόνου, τις φιλίες, τις εχθρότητες, τις χαρές, τη βία, την κάθε συγκίνηση...». Η διαδικασία της έκφρασης εκλύει συναισθήματα, οξύνει τη ματιά, προσέχεις αυτά που πριν δεν έβλεπες, δίνει αυτοπεποίθηση, ανοίγει νέους ορίζοντες, φτιάχνει μια σύνδεση με την πόλη.
Αποτελεί μεγάλη ικανοποίηση για όλους όσους μετείχαν και επένδυσαν σε αυτή τη δράση, η αποτύπωση μιας έντονα προσωπικής κατάθεσης εκ μέρους των ανθρώπων που μας εμπιστεύτηκαν.
Θάλεια Δραγώνα,
Ομότιμη καθηγήτρια Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Επιστημονική υπεύθυνη δράσεων του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Η τέχνη τέρπει, συγκινεί και εκπλήσσει, παίζει όμως και ένα μοναδικό ρόλο στην αμφισβήτηση και την επινόηση διαφορετικών τρόπων συνύπαρξης.[1]
Το εικονικό μουσείο «Εικόνες και Ήχοι Συνύπαρξης» είναι η ψηφιακή αποτύπωση καλλιτεχνικών έργων που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο των οπτικοακουστικών εργαστηρίων του ευρωπαϊκού πιλοτικού προγράμματος του Δήμου Αθηναίων Curing the Limbo, από τον Μάρτιο του 2019 έως τον Ιούλιο του 2020. Με απώτερο στόχο τη σταδιακή κοινωνική ένταξη των συμμετεχόντων στη νέα τους ζωή στην Αθήνα, τα εργαστήρια λειτούργησαν ως «πολιτισμικά ασφαλείς χώροι» όπου οι νέοι συμπολίτες μας ενθαρρύνθηκαν μέσω διαφόρων μορφών τέχνης (φωτογραφία, βίντεο, μουσική) να εκφραστούν ανοιχτά και να μοιραστούν συναισθήματα, σκέψεις, ανάγκες, αναμνήσεις, ελπίδες, όνειρα για το μέλλον. Μέσα από τις φωτογραφίες, τις προσωπικές αφηγήσεις για τον εαυτό, την πόλη της Αθήνας, τη χώρα προέλευσης, την τέχνη, τις μουσικές επιλογές και τα βίντεο συναντήσαμε τα πρόσωπα που κρύβονται πίσω από τις τηλεοπτικές εικόνες, τους τίτλους των εφημερίδων, τους ανώνυμους αριθμούς, γνωρίσαμε ανθρώπους με όνειρα, με ιστορίες, με παρελθόν και παρόν, ανθρώπους φορείς και δημιουργούς πολιτισμού. Οι εικόνες και οι ήχοι που έρχονται από τα οπτικοακουστικά εργαστήρια του Curing the Limbo αποτελούν μονοπάτια που, αν τα ακολουθήσουμε, θα ανακαλύψουμε διαφορές που μας εμπλουτίζουν, ελπίδες, αγωνίες και όνειρα που μας ενώνουν.
Το εικονικό μουσείο «Εικόνες και Ήχοι Συνύπαρξης» δίνει τον πρώτο λόγο στη δημιουργικότητα των συμμετεχόντων, στην εμπειρία και την οπτική τους. Συνιστά ένα «χώρο μνήμης», καταγραφής και επικοινωνίας της δράσης και των έργων που δημιουργήθηκαν στη διάρκεια των εργαστηρίων και ταυτόχρονα εντάσσει τους δημιουργούς τους στην ευρύτερη ιστορία της Αθήνας μεταδίδοντας το μήνυμα ότι όχι μόνο είναι αποδεκτοί, αλλά και πως η οπτική τους και τα βιώματά τους έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα για την συνύπαρξή μας. Επιπλέον, απαλλαγμένο από τα όρια του φυσικού χώρου, το εικονικό μουσείο, πέρα από το βασικό χαρακτηριστικό όλων των μουσείων να διαμεσολαβούν στο κοινό τους αυτό που έχουν να του προσφέρουν και να δημιουργούν γέφυρες επικοινωνίας και συνάντησης με τον άλλον, γίνεται προσβάσιμο από όλους και συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση ενός σημαντικά ευρύτερου κοινού.
Eυαγγελία Κούρτη
Καθηγήτρια Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Υπεύθυνη Οπτικοακουστικών Εργαστηρίων Έκφρασης και Δημιουργικότητας
[1] Koldiz, A. (2017). Engaging with refugee and migrant experiences. In M. Vlachou (Coord.). The Inclusion of Migrants and Refugees: The Role of Cultural Organisations. Acesso Cultura, Associação Cultural
